Manastir Morača
Položaj i nadmorska visina
Manastir Morača nalazi se u Crnoj Gori u opštini Kolašin. Smešten je na obali reke Morače, po kojoj je i dobio ime, na nadmorskoj visini od trista metara. Mesto na kojem je izgrađen, je prirodna zaravnina, sa koje se pruža predivan pogled na kanjon reke Morače. U blizini je i vodopad Svetigora koji se sliva u Moraču, a takva prirodna lepota daje manastiru posebnu draž.
Koliko je manastir bio bitan tokom istorije govori i podatak da se čak i selo u kojem se nalazi zove Manastir Morača. S obzirom da se stanovnici masovno sele, ovde je ostalo svega nekih pedesetak stanovnika, sa nepunih davadeset domaćinstava.
Istorija manastira
Manastir Morača ima veoma bogatu istoriju, a s obzirom da je podignut još u vreme rane vladavine Nemanjića, bio je svedok mnogih događaja.
Kao ktitor manastira pominje se Stefan Vukanović Nemanjić, sin Vukanov, a unuk Stefana Nemanje. Manastir je sagrađen davne 1252. godine. Godina gradnje i ime ktitora navedeni su na samom manastiru. Stefan Vukanović je, inače vladao Zetom, koja se prostirala na teritoriji današnje Crne Gore, pa ne čudi zašto je izabrao baš ovu lokaciju za manastir. Sam kompleks se izgradio, za to vreme, relativno brzo.
Morača je, baš poput drugih pravoslavnih manastira pretrpela oštećenja tokom turske vladavine na ovim prostorima, ali možemo reći da je prilično uspešno odolevala ratnom vihoru, s obzirom da su mnogi drugi hramovi prošli mnogo gore tokom burne balkanske istorije.
Stefan Vukanović, ktitor manastira Morače
Početkom šesnaestog veka, kada su Turci već prodrli na Balkansko poluostrvo, manastir je po prvi put stradao. Bar tako kažu zapisi iz tog perioda. Morača je tada spaljena, i ostala napuštena nekih sedam decenija.
Tek osnivanjem Pećke patrijaršiije i zahvaljujući Mehmed Paši Sokoloviću, mnogi balkanski plemići iz porobljenih zemalja, krenuli su u obnovu porušenih manastira. Tako je knez Vukić Vučetić uz pomoć igumana Tome, ponovo obnovio manastir Moraču. 1635. je napravljena i crkvica svetog Nikole koja je danas deo manastirskog kompleksa.
Bila su to teška vremena i nije bilo puno sredstava za obnovu manastira, ali do sedamnaestog veka manastir je ukrašen, sređen i postao je centar mnogih bitnih zbivanja u to vreme.
1877. Turci su ponovo napali manastir, ali su crnogorski borci predvođeni igumanom Mitrofanom Banom uspeli da ga odbrane.
Tridesetih godina dvadesetog veka manastir je još jednom restauiran.
Arhitektura
Ceo manastirski kompleks sastoji se od dve crkve – glavne crkve povećene Uspenju presvete Bogorodice i još jedne manje crkve posvećene svetom Nikoli. U sklopu manastirskog kompleksa postoji i konak.
Manastirski kompleks, arhitektura i stil gradnje
Manastir Morača je građen u raškom, dok je glavni portal odrađen u romanskom stilu. Crkva je omalterisana što je u mnogome razlikuje od nekih primorskih crkava u Crnoj Gori. Manastirski kompleks okružuju visoki zidovi, na kojima su dve kapije. Stefan Vukanović je manastir gradio od žutog kamena.
Kroz dvorište manastira prolazi potočić koji se potom spušta niz stene i formira čudesni vodopad Svetigora, koji se uliva u Moraču.
Kao uzor za Moraču, poslužili su neki srpski manastiri, zadužbine vladara poput Studenice, Žiče ili Mileševe.
Glavna crkva je dugačka 22,7 m, široka 6,36m, a najveća visina ( do vrha krsta ) je 23m. Popločana je sivim mermerom. Verovatnno najlepši arhitektonski detalj u manastiru predstavljaju dvokrilna vrata na ulasku u srednji hram koja su jednim delom izrađena od slonove kosti.
Crkva svetog Nikole je dosta manja. Visoka samo 6m, dok su joj i dužina i širina oko 5m.
Freske i ikone
Manastir Morača je živopisan, odnosno oslikan ikonama. Čak su sačuvane i neke ikone iz prvobitnog ikonostasa, koje srećom nisu stradale u požaru, nakon turskih pustošenja i koje nisu propale dok je manastir bio napušten. Ostale su uglavnom kompozicije iz života proroka Ilije koje danas predstavljaju pravo umetničko blago manastira. Kompozicija je jedanaest, a podeljene su u dve zone. Najpoznatija freska je ,,Gavran hrani proroka Iliju”.
Freska ,,Gavran hrani proroka Iliju”
Pošto je veći deo fresaka uništen, ikonostras se morao obnoviti u šesnaestom veku kada je rađena po prvi put rekonstrukcija manastira. Tada je u oslikavanju učestvovao i Georgije Mitrofanović iz Hilandara. Poznat je kao jedan od najboljih ikonopisaca svog vremena, a između ostalog za Moraču je naslikao i Bogorodicu sa Hristom. Pored Georgija, na obnovi Morače radili su najbolji umetnici iz tog perioda.
Na zidu crkve svetog Nikole nalazi se i ktitor manastira Morače, Stefan Vukanović, kako u rukama drži maketu manastira.
Mošti u manastiru Morača
U manastiru se nalaze mošti, odnosno ruka svetog sveštenomučenika Haralampija.
Ovaj svetac slavi se 23. februara po novom kalendaru. Za života bio je episkop u Magneziji, i javno je pipovedao veru, bez obzira što je to bilo vreme velikih hrišćanskih stradanja i što se širenje hrišćanstva najsurovije kažnjavalo. U sto tridesetoj godini zarobljen je i najstrašnije mučen, da bi na posletku bio pogubljen. Sahranila ga je Galina, careva kći, koja je tada postala hrišćanka.
Mapa, adresa i kontakt telefon
Manastir Morača se nalazi kod magistralnog puta Podgorica – Kolašin. Poštanski broj za selo Manastir Morača je 81215.
Ako su vam potrebne dodatne informacije pozovite na broj telefona +38281 869 518
Čuda, legende i zanimljivosti
Po jednom predanju, žuti kamen od kojeg je manastir građen, dovođen je iz sela Tušina, tako što je formirana kolona ljudi pa se kamen prenosio iz ruke u ruku.
Zašto je baš Stefan Vukanović odlučio da ovde bude manastir? Rekli bi smo da jednostavno nije mogao naći lepše mesto za svoju zadužbinu, a postoji i legenda koja kaže da je ugledao jedne noći sveću na vodopadu Svetigora i rastumačio da je to znak od Boga da baš tu treba da bude manastir.
Pomenuli smo i fresku ,,Gavran hrani proroka Iliju”. 1952. na svetskoj izložbi fresaka u Parizu izložena je i kopija ove freske. Nagrađena je visokim, drugim mestom.
Legedne i zanimljivosti vezane za manastir Moraču
Šta posetiti u okolini?
Svetigora je nešto najlepše što možete videti u okolini, a posebno preporučujemo da odete do vidikovca sa kojeg se pruža prelepi pogled na ovaj vodopad.
Prvi veći grad u okolini je Kolašin, a od Podgorice je udaljen oko pedeset kilometara.
Sever Crne Gore obično je u senci crnogorskog primorja, pa ljudi i ne znaju kakve lepote krije ovaj kraj. Tako recimo u blizini manastira Morača je i ski centar Kolašin 1450. Ova regija važi za ekološki najočuvaniju u Evropi. Ski centar se nalazi na planini Bjelasici, koja je proglašena za nacionalni park, pa je vredi posetiti u bilo koje doba godine. Na Bjelasici se nalazi jedna od samo tri očuvane prašume u Evropi.
Na nekih sat vremena vožnje i je nacionalni park Durmitor, a vredi i otići na Đuirđevića most na reci Tari, do kojeg vam treba oko dva sata vožnje. Onim malo hrabrijim avanturistima najtoplije predlažemo i rafting Tarom, čiji je kanjon najveći na svetu posle čuvenog američkog kanjona Kolorado.
A ako već imate vremena na raspolaganju, dva sata vožnje je udaljen i manastir Ostrog, svetinja koju svakako treba posetiti bar jednom u životu.
Kod manastira nalazi se vodopad Svetigora
Slike preuzete sa sajtova: orthophoto.net, novosti.rs, sr.wikipedia.org, nezavisne.org, panoramio.com, mojacrnagora.com
