Manastir Kovilj

Istorija manastira Kovilj kod Novog Sada

Među brojnim fruškogorskim manastirima Kovilj spada u red onih za koje se do danas ne zna pouzdano ko ih je podigao, ali ni tačno vreme kada je nastao. Zapravo, za nastanak ovog manastira je vezano jedno predanje. Prema tom predanju fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada je podignut na mestu gde se nekada davno srpski kralj Stefan Prvovenčani pomirio sa ugarskim kraljem Andrijom. Prema ovom predanju, do izmirenja između dvojice srednjevekovnih vladara je došlo uz pomoć brata Stefana Prvovenčanog, Rastka Nemanjića, potonjeg Svetog Save.

Prvobitno, kako kaže ovo predanje je na mestu izmirenja srpskog i ugarskog naroda simbolično podignuta bogomolja, a odmah po osnivanju u ovu crkvu dolaze monasi iz manastira Žiča, pa tako istorija smatra da je fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada prvobitno funkcionisao kao metoh, to jest posed manastira Žiča. Koliko je poznato, ova prvobitna crkva nije sačuvana. Međutim istorija manastira beleži i podatak koji se može videti u dokumentu iz 14. veka, poznatom kao ” Minhenski psaltir ” da je fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada prvobitno bio metoh srpskog srednjevekovnog manastira Privina Glava.

Istorija manastira beleži  i podatak da je glavna manastirska crkva kakvom je danas poznajemo izgrađena tokom 18. veka. Ali, postoje podaci da je fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada postojao zvanično još tokom 16. i 17. veka. Uz to, istorija manastira navodi još jedna vrlo važan podatak : da je 1651. godine oslikana glavna manastirska crkva u Kovilju, pa se shodno tome se i pretpostavlja da je ova crkva izgrađena nešto ranije.

Sledeći podatak koji postoji i u zvaničnoj istoriji ovog manastira jeste da su turski osvajači u periodu između 1686. do 1699. godine čak četiri puta skrnavili i rušili fruškogorski manastir Kovilj.

Nakon što je 1699. godine sklopljen Karlovački mir, fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada biva obnovljen, te se u njega vraćaju monasi koji su preživeli, a njima se pridružuju i drugi monasi iz Srbije. Na samom početku 18. veka, u periodu između 1705. i 1707. godine je obnovljena stara manastirska crkva.

No, crkva kakvom je danas poznajemo, kako navodi istorija manastira je građena u periodu od 1741. godine, pa sve do 1749. Za gradnju ove crkve su bili zaduženi neimari Teodor Kosta i Nikola Krapić, a istorija manastira posebno ističe kao važan podatak da je 1758. godine carica Marija Terezija izdala posebnu privilegiju upravo fruškogorskom manastiru Kovilj. Naime, prema toj gramati, to jest potvrdi fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada dobija tačno utvrđene granice svog poseda.

U to doba je na čelu ovog manastira u Vojvodini prvi moderni srpski istoričar i bogoslovski pisac, arhimandrit Jovan Rajić.
Nažalost, aktuelni politički događaji su uticali i na život u manstiru. Pa tako tokom trajanja Mađarske revolucije, monasi na kratko bivaju prinuđeni da napuste svoje duhovno utočište, a fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada je tom prilikom prilično oštećen. Zahvaljujući tadašnjoj državi, ali i srpskom narodu, te bratskoj Rusiji, manastir Kovilj uskoro biva obnovljen.

Tokom Prvog svetskog rata, srećom fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada nije bio oštećen, za razliku od mnogih drugih srednjevekovnih srpskih manastira u Vojvodini. Istorija dalje beleži da od 1933. godine fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada egzistira kao ženski manastir, a na samom početku Drugog svetskog rata mađarski okupatori su prvo opljačkali ovaj fruškogorski manastir, a potom i proterali kaluđerice, koje se silom prilika nastanjuju u manastiru Fenek, koji se takođe nalazi u Vojvodini. Nažalost, vrlo brzo ih i iz ovog manstira proteruju, ali ovog puta hrvatske ustaše, te kaluđerice bivaju prinuđene da traže novo utočište i konačno ga nalaze i to u manastiru nadomak Paraćina, koji je posvećen Svetoj Petki.

Danas je fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada muški manastir i u njemu obitava trenutno 30 monaha. Posebno je zanimljivo što među koviljskim monasima ima i stranaca, pa je tako jedan od njih sa Novog Zelanda, drugi iz Bugarske, treći iz Slovačke.

Kada se pomene fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada mnogima se javi prva asocijacija na čuvene manastirske proizvode, koje pripremaju monasi ovog manastira u Vojvodini. Poosebno su poznati prirodni melemi od lekovitog bilja, te tinkture i tonici, a nadaleko je čuven i koviljski liker od zelenih oraha. Uz to, ono po čemu se još pročuo ovaj manastir kod Novog Sada jeste krštenje, za koje mnogi vernici kažu da je prelep čin kada ga obavlja brastvo ovog manastira.

Na čelu manastira Kovilj je dana Otac Porfirije, koji zajedno sa bratsvom čini sve da fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada i dalje napreduje.

Arhitektura manastira Kovilj, Vojvodina

Kao što je poznato glavna crkva manastira Kovilj kod Novog Sada je posvećena Svetim Arhanđelima Mihailu i Gavrilu, a kako beleži istorija ovog manastira podignuta je tokom 18. veka. Arhitektura glavne manastirske crkve umnogome podseća na srpski srednjevekovni manastir Manasiju.

Među zanimljivosti vezane za fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada spada svakako i njegova arhitektura, uzevši u obzir da je ovo jedan od retkih manastira u Vojvodini koji nije građen u baroknom stilu.

Ikone i freske

Kako beleži istorija manastira ikonostas u glavnoj manastirskoj crkvi je radio, tada čuveni ikonopisac Aksentije Marodić. Koliko je poznato, Marodić je radeći ikonostas za fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada našao uzore među slikarima renesanse, što je donekle i bilo za očekivanje, uzevši u obzir da se školovao u Italiji.

A kada je u pitanju njegov rad na ikonostasu, posebno je zanimljiv podatak da ga je načinio mahom kao poklon ovom manastiru kod Novog Sada, jer su mu tadašnji monasi pomogli da boravi i da se školuje i Italiji.

Ikonostas je i pozlaćen, a za to je bio zadužen Ludvig Tauš, kako beleži zvanična istorija manstira Kovilj.

Uz brojne vrlo vredne ikone, u ovom manasturu kod Novog Sada se čuvaju i slike Uroša Predića, a manastirska bibioteka predstavlja pravu riznicu vrednih knjiga.

Zanimljivosti o manastiru Kovilj

Pored predanja o osnivanju manastira Kovilj, za njega se vezuju mnoge zanimljivosti. Jedna od njih govori o poseti Antoana, velikog majstora iz reda Templara. Prema toj priči, ova poseta se odigrala tokom 16. veka, a kako se veruje postoji i dokaz o boravku velikog majstora Antona u ovom srednjevekovnom manastiru u Vojvodini. Reč je o krstu sa raspećem koji se nalazi iznad ikonostasa, a na tom krstu je prikazan Isus obavijen predhrišćanskim simbolom, orfičkom zmijom. Kako taj centralni krst, na svakom od četiri kraja ima simbol zvezde sa osam krakova i ružom u sredini, što je jedan od simbola reda Templara, uzima se da se ovaj događaj zaista odigrao.

Kada su u pitanju zanimljivosti vezane za fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada ne treba zaboraviti ni podatak da je u glavnoj manastirskoj crkvi sahraljen nekadašnji arhimandrit Jovan Rajić, kao i supruga jednog od branila Titela Đorđa Stratimirovića, Marija Stratimirović, kao i prvi komandant Šajkaškog bataljona, Teodor Stanisavljević.

Razlog zbog koga se često može čuti da je fruškogorski manastir Kovilj kod Novog Sada neobičan, te da neguje pravu srpsku pravoslavnu tradiciju svakako leži u tome što još možda samo u ovom manastir u Vojvodini postoji mogućnost da čujete službu koja sadrži elemente drevne vizantijske liturgije, a monasi ovog manastura u sklopu svog hora neguju i vizantijsko pevanje.

Lečenje bolesti zavisnosti u manastiru Kovilj kod Novog Sada

U sklopu manastira Kovilj u Vojvodini, kod Novog Sada od pre desetak godina postoji i svojevrstan centar za lečenje narkomana. Naime, ne tako davne 2004. godine pri ovom manastiru je otvorena zajednica za lečenje bolesti zavisnosti simboličnog naziva ” Kuća živih “.

Kako veli iguman manastira, Otac Porfirije, lečenje narkomana se sprovodi i na duhovnom i na telesnom nivou, a osobe koje borave u ” Kući živih ” tamo provode tri godine u kontinuitetu, radeći pri manastiru različite fizičke poslove, a stalno su pod budnim okom monaha, ali i stručnih ljudi.

Kako se vrlo brzo javila potreba za dodatnim kapacitetima za lečenje bolesti zavisnosti, bratsvo ovog manastira na čelu sa igumanom, Ocem Porfirijem formira proširenu zajednicu na jednom salašu u Čeneju, u Vojvodini. U narednom periodu se otvaraju novi centri za lečenje narkomana i to ne samo u Vojvodini, već i u mestu Brajkovac nadomak Lazarevca, te u Vilovu, a u Bačkom Petrovom Selu pri manastiru koji je posvećen Uspenju Presvete Bogorodice počinje da radi i centar za lečenje zavisnosti u kome mogu biti smeštene žene.

Boravak u centru za lečenje narkomana ” Kuća živih ” pri manastiru Kovilj je besplatan, a koliko je poznato sva materijalna sredstva za opstanak ovakvog centra za lečenje zavisnosti se dobijaju iz različitih dobrotvornih priloga.

Kontakt

Zvanična adresa ovog fruškogorskog manastira je ulica Duška Vickova broj 51, 21 243 Kovilj, Vojvodina, Srbija.
Ukoliko su vam potrebne informacije ili želite da saznate kakav je raspored bogosluženja u manastiru, to možete saznati ukoliko okrenete broj telefona 021 888 020.

Lokacija manastira i Google mapa

Na teritoriji grada Novog Sada se nalazi omaleno naselje Kovilj. Nekada je Kovilj bio sastavljen od Gornjeg i Donjeg Kovilja, a od 1870. godine se ova dva dela spajaju u naselje Kovilj kakvo danas poznajemo. U neposrednoj blizini ovog naselja se nalazi i čuveni fruškogorski manastir Kovilj.

Kada krenete put ovog manastira u Vojvodini, iz bilo kod pravca, vrlo je verovatno da vam mapa puta neće biti potrebna. Prvo zato što se fruškogorski manastir Kovilj nalazi nadomak autoputa koji povezuje Beograd i Suboticu, a koji prolazi gotovo kroz centar sela u kome je smešten manastir. Uz to, Vojvođani važe za ljubazne domaćine, pa bilo koga da upitate gde se nalazi manastir Kovilj ili kako doći do njega sigurno će vas uputiti na najbliži i najbolji put, tako da vam mapa svakako neće baš mnogo koristiti.

Lokacija na kojoj se nalazi fruškogorski manastir Kovilj je od Novog Sada udaljena nešto više od deset kilometara.