Istorija manastira Krušedol na Fruškoj Gori
Zadužbina despotske porodice Branković, manastir Krušedol se nalazi na Fruškoj Gori, u ataru istoimenog sela, nadomak mesta Irig i Maradik. Istorija manastira raspolaže podatkom da je zadužbina despota Đorđa Brankovića i njegove mati Angeline Branković, manastir Krušedol sazidan u periodu između 1509. i 1514. godine.
Zanimljivo je da je srpska despotica Angelina, kada je u drugoj polovini 15. veka stigla u Srem sa sobom donela i mošti svog preminulog supruga Stefana. Tada je dobila i zemljište od srpske vlastelinske porodice Jakšić na kome je podigla ženski manastir koji se i danas nalazi u neposrednoj blizini manastira Krušedol. Reč je o crkvi koja je posvećena Sretenju Gospodnjem i koja se nalazi u istoimenom mestu Krušedol. Sin despotice Angeline Branković, Đorđe je kao svoju zadužbinu podigao fruškogorski manastir Krušedol, mada se često navodi da je ovaj manastir na Fruškoj Gori zadužbina i njegove majke.
Đorđe Branković se zamonašio i u monaštvu je dobio ime Maksim, a nosio je čin vladike. Istorija manastira beleži podatak da je Đorđe Branković podigao ovaj fruškogorski manastir zahvaljujući novčanoj pomoći Jovana Njagoja, vlaškog vojvode, koji mu je bio rođak. Uz to, zabeležen je i podatak da je veliki ruski knez Vasilije pomogao izgradnju muškog manastira Krušedol na Fruškoj Gori, a koliko je poznato knez Vasilije je bio u srodstvu sa srpskom vlastelinskom porodicom Jakšić.
Prvi zvaničan pomen manastira Krušedol istorija nalazi u popisu koji su načinili turski osvajači 1546. godine. Zabeleženo je, takođe da je zadužbina despota Đorđa Brankovića i njegove majke imala sigurno najveće posede među svim manstirima na Fruškoj Gori. Istorija manastira beleži i podatak i da je 1670. godine fruškogorski manastir Krušedol imao najbrojnije bratstvo, od svih manastira na Fruškoj Gori, uzevši u obzir da je zabeleženo da je tada u njemu bilo čak 90 kaluđera i 12 staraca.
Koliko je poznato, u doba Velike seobe Srba su kaluđeri ovog manastira prebegli u mađarski grad Sentandreju, a sa sobom su poneli sve dragocenosti. Nedugo zatim, 1697. godine se vraćaju, a mitropolit Isaija Đaković, koji je i sam sahranjen u manastiru prenosi mošti srpskog patrijarha Arsenija III Čarnojevića u ovaj manastir na Fruškoj Gori.
U prvoj polovini 18. veka, kada se zbila Bitka na Petrovaradinu, 1716. godine surovi turski osvajači ne samo da su opljačkali i zapalili fruškogorski manastir Krušedol, već su i mošti, tada već Svetih Brankovića sasekli i zapalili.
U prvoj polovini 18. veka istorija manastira navodi podatak da je fruškogorski manastir Krušedol obnavljan, te da je glavna manastirska crkva, koja je posvećena prazniku Blagoveštenje proširena i pokrivena limom, kao i da je tadašnji vladika pečujski Nikanor Melentijević sazidao konak, između 1722. i 1725. godine.
Kompleks manastira Krušedol na Fruškoj Gori uz glavnu manastirsku crkvu koja je posvećena prazniku Blagoveštenja čine i zvonik, koji je izdvojen, te manastirski konaci. Danas se u ovom srpskom srednjevekovnom manastiru često obavljaju činovi krštenja i venčanja, a posebno je zanimljivo zidno slikastvo, te freska koja prikazuje Strašni sud, a nalazi se na zapadnoj strani glavne manastirske crkve.
Srpski srednjevekovni manastir Krušedol na Fruškoj Gori je danas ženski manastir, a na čelu sestrinstva manstira je igumanija.
Arhitektura manastira Krušedol na Fruškoj Gori
Prvobitna arhitektura glavne manastirske crkve nije sačuvana, usled brojnih obnova i dogradnji. Arhitektura sadašnje crkve ima osnovu trolista, odnosno trikonhosa. Kube koje natkriljuje naos se oslanja na četiri četvorougaona stuba. Iznutra je ovo kube kružno, dok je gledano sa spoljne strane osmostrano. Apside su polukružne, a priprata je odvojena od naosa. Zvonik, koji pripada periodu baroka je odvojen od glavne manastirske crkve, a povezan je sa delom konaka koji se nalaze u zapadnom delu.
Arhitektura glavne manastirske crkve kakvom je danas vidimo po karakteristikama pripada moravskom stilu srpske arhitekture, mada je primetan uticaj i starogrčkog stila.
Ikonostas manastira Krušedol na Fruškoj Gori
Ono što predstavlja naročitu i zanimljivost i znamenitost manastira Krušedol na Fruškoj Gori svakako je njegov ikonostas. Ikone koje ga čine, koliko je poznato nisu nastale u isto vreme, a ima ih ukupno 35. Ne zna se ko je autor ovih ikona, ali se pretpostavlja da je ikonostas završen 1653. godine. Pretpostavlja se takođe da su ikone, koje čine ikonostas nastajale u periodu od 16. do 18. veka.
Gornji deo ikonostasa najstarijeg manastira na Fruškoj Gori je ukrašen bogato : rozetama, krinovima i prepletima, dok se na donjem delu ikonostasa oseća uticaj umetnosti novijeg datuma.
Zanimljivosti o manastiru Kumanica
Kada se pomene fruškogorski manastir Krušedol prva asocijacija su znameniti Srbi koji su u ovom manastiru boravili, kao i oni koji su i danas u njemu sahranjeni. Tako je istorija manastira zabeležila podatak da je čuveni srpski pesnik iz perioda romantizma, Laza Kostić, kada je bio razočaran u ljubav i svestan da je nemoguće da je ostvari sa mlađanom Lenkom Dunđerski, utehu potražio upravo u ovom manastiru na Fruškoj Gori.
Pored porodice ktitora manastira, u njemu su sahranjeni i kneginja Ljubica Obrenović, supruga velikog srpskog knjaza Miloša Obrenovića, ali i još jedan član porodice Obrenović – kralj Milan Obrenović, što se navodi kao svojevrsna zanimljivost kada je u pitanju fruškogorski manastir Krušedol. Uz pomenute Srbe, u manastiru Krušedol su sahranjeni i srpski patrijarsi : Arsenije III Čarnojević i Arsenije IV Jovanović Šakabenta, kao i mitropolit Isaija Đaković i vojvoda Stevan Šupljikac, ali i mnogi drugi.
Posebne zanimljivosti se vezuju za riznicu manastira Krušedol na Fruškoj Gori, za koju istorija navodi podatak da je bila jedna od bogatijih manastirskih riznica, te da su se u njoj nalazile brojne dragocenosti koje su pripadale porodici Branković, čija je fruškogorski manastir Krušedol zadužbina, već i mnogim drugim srpskim vlastelinskim porodicama. Nažalost, većina tih predmeta je pokradena, a istorija manastira beleži da je ono što je od njih ostalo čuvano u Zagrebu sve do 1946. godine kada su prenete u Beograd i do današnjih dana se nalaze u Muzeju Srpske pravoslavne crkve. Samo jedan deo predmeta bogate manastirske riznice je izložen i u samom manastiru na Fruškoj Gori.
Mošti članova porodice Branković i to : despotice Angeline i njenog muža despota Stefana, kao i njihovog sina despota Đorđa, potonjeg Maksima, to jest ono što je od njih ostalo nakon surovog turskog spaljivanja, se i danas nalaze u ovom manastiru na Fruškoj Gori i one se u kivotima, u kojima se inače čuvaju izlažu samo tokom velikih crkvenih praznika.
Uz brojne zanimljivosti koje su vezane za fruškogorski manastir Krušedol svakako se često navodi i bogata manastirska biblioteka. U ovom manastiru je, recimo davne 1662. godine pisana ” Služba i akatist svecima “, kako navodi istorija manastira. Takođe, u manstirskoj biblioteci su čuvane i stare crkvene štampane knjige, ukupno njih sedam, za koje je zabeleženo da ih je 1651. godine iz Rusije u manastir Krušedol na Fruškoj Gori doneo iguman Amfilohije.
Nedavno, 13. avgusta 2009. godine je fruškogorski manastir Krušedol proslavio jubilej. Tada je, nakon što je završena Sveta liturgija Sveti Arhijerejski Sinod Srpske pravoslavne crkve odlikovao manastir Krušedol na Fruškoj Gori Ordenom Svetog Save prvog stepena.
Kontakt
Zvanična adresa ovog manastira glasi : Manastir Krušedol, 22 328 Krušedol.
Broj telefona za kontakt sa manastirom je 022 46 000 1.
Radno vreme, odnosno vreme za posetu manastiru Krušedol je u periodu između 9 i 17 časova.
Lokacija manastira i Google mapa
Kada krenete put manastira Krušedol, gotovo je sigurno da vam mapa puta neće biti potrebna, a prvenstveno zato što gotovo da nema osobe u tom kraju koja ne zna gde se nalazi ovaj i mnogi drugi fruškogorski manastiri.
Lokacija na kojoj se smešten manastir Krušedol na Fruškoj Gori je posebno zanimljiva, jer je manastir okružen brojnim stablima kestenova.
Ukoliko idete iz pravca Beograda starim putem koji spaja ovaj grad sa Novim Sadom, onda skrećete kod mesta Maradik. Nakon što stignete u centar mesta skrećete blago desno i idete dalje putem, koji vas vodi do mesta Krušedol, a odatle vrlo brzo stižete i do manastira Krušedol na Fruškoj Gori.
Takođe, lokacija na kojoj se nalazi fruškogorski manastir Kruđedol je vrlo jednostavna za pronalaženje, pa se do nje vrlo lako stiže i bez mape. Ukoliko idete iz pravca Novog Sada, onda idete preko Iriškog venca. Prođete kroz mesto Irig, gde skrećete na levo kada ugledata putokaz za manastir Krušedol.
