Manastir Rakovac

Jedan od zanimljivijih manastira koje Fruška Gora ima sigurno je i manastir Rakovac. Ono po čemu se posebno izdvaja u odnosu na druge je svakako njegova istorija, koja je puna zanimljivosti, počev od njegovog nastanka do danas. Ova Svetinja je nadaleko čuvena između ostalog i po tome što je upravo na ovom mestu pre nekoliko vekova načinjen prepis ” Dušanovog zakonika “.

Istorija manastira Rakovac, Fruška Gora

Iako istorija manastira ne poseduje validan podatak niti o vremenu nastanka ove Svetinje, niti o tome ko je tačno podigao manastir Rakovac, u narodu ovog kraja se očuvala jedna legenda, koja se često navodi. Naime, na mestu na kome se danas nalazi manastir Rakovac je krajem 15. veka veliki komornik u službi srpskog despota Jovana Brankovića, po imenu Raka Milošević ubio jednog jelena. Kako se u to doba verovalo da je jelen simbol čistote, a između ostalog se često ova životinja vezivala za čistu dušu monaha i iskušenika, Raka Milošević odluči da na tom mestu podigne crkvu, kako bi okajao svoj greh. Prema pomenutoj legendi, upravo po svom ktitoru manastir Rakovac i nosi ime.

Manastir Rakovac

Pretpostavlja se da je glavna manastirska crkva, koja je posvećene Svetim mučenicima i besrebrenicima Kozmi i Damjanu podignuta u prvoj polovini 16. veka, a neka istraživanja su pokazala da se to najverovatnije zbilo 1533. godine.

Istorija beleži i prvo zvanično pominjanje manastira i to u popisu Srema koji su načinili Turci 1546. godine. Uzevši u obzir da se u to doba manastir Rakovac pominje u statusu poreskog obveznika, pretpostavlja se da je bio nastanjen monasima.

Sigurniji i obimniji podaci o manastiru, ipak potiču tek iz 17. veka. Istorija manastira navodi podatak iz 1687. godine kada su turski vojnici zapalili crkvu i kada je manastirsko zdanje, zajedno sa konacima do temelja izgorelo. To je doba kada je Fruška Gora i gotovo svi manastiri koji se ovde nalaze znatno stradala.

Kako se pretpostavlja, manastir Rakovac nije bio nastanjen sve do pred sam kraj 17. veka. Zna se da je 1692 – 1693. godine iguman Teofan dobio ferman od turskog sultana, nakon čega počinje obnovu ove Svetinje. Iguman Teofan je pored obnove manastira zaslužan i za brojne knjige za bogosluženja i crkvene predmete, koje je uz novčanu pomoć doneo iz carske Rusije. Srećom, u to doba turski vojnici napuštaju Srem, pa se i manastir Rakovac znatno brže obnavlja. Grade se i trpezarija i podrum i to, kako beleži istorija manastira uz nesebičnu pomoć Nikanora Dimitrijevića.

Mitropolit Vićetije Jovanović, čiji se grob i danas nalazi ovde, finansijski pomaže gradnju zvonika, ali i gradnju kubeta, koje je bilo porušeno. U to doba arhitektura glavne manastirske crkve dobija barokne elemente. Grade se novi konaci, a crkva ubrzo dobija i krov izrađen od bakra.

Tokom 18. veka, zahvaljujući brojnim novčanim prilozima počinje se sa ukrašavanjem manastira, a ubrzo je na manastirskom groblju sazidana i kapela omanjih razmera, koja je po svom obliku izuzetno podsećala na dalmatinske crkve.

Kako beleži istorija manastira, manastir Rakovac je obnovljen i 1913. godine, u sam osvit Prvog svetskog rata, ali je nažalost vrlo brzo nakon toga ponovo stradao. Zabeleženo je da su austrougarski vojnici u velikoj meri oštetili ovu Svetinju i opljačkali je. Takođe, manastir je znatno stradao i tokom Drugog svetskog rata, kada je delimično spaljen, a sve ono što nisu pokrali austrougarski vojnici, odneli su nemački.

Tek 1953. godine počinje poslednja velika obnova manastira, o kome tada brine Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture, pod čijom nadležnošću se i sprovodi obnova. Tom prilikom su i konzervirane stare freske i ikone.

Manastir Rakovac je ženski manastir, u kome se liturgija služi po pravilima, pa kako je ne mogu služiti monahinje prema kanonu Srpske pravoslavne crkve, na čelu sestrinstva manastira se nalazi Otac Varnava.

Arhitektura manastira Rakovac, Fruška Gora

Arhitektura glavne manastirske crkve je izuzetno zanimljiva, jer poseduje i elemente baroka, iako ima više karakteristika moravske škole srpske arhitekture. Osnova građevine je jednobrodna sa upisanim krstom, a nadvisuje je kupola koja je oslonjena na četiri stuba.

Čini se da arhitektura glavne crkve manastira Rakovac umnogome podseća na manastire Krušedol i Sveti Nikola, u Slankamenu, koji su građeni u stilu moravske škole srpske arhitekture.

Arhitektura manastira Rakovac

Ikone i freske

Istorija manastira navodi podatak da su freske postojale u manastiru i pre 1753. godine, a one su u narednom periodu više puta obnavljane. Koliko je poznato, 1900. godine je crkva ponovo okrečena i od tada prvobitne freske i zvanično bivaju uništene.

Danas su vidljivi samo pojedini fragmenti i to na par mesta u crkvi.
Među zanimljivosti koje se vezuju za manastir Rakovac spada i nedavno otkrivena scena koja prikazuje Nebesku liturgiju u kupoli, kao i stojeće figure proroka koje su otkrivene u tamburu kubeta. Iako nije u potpunosti sprovedeno istraživanje, te nije utvrđen tačan datum kada su ove freske nastale, pretpostavlja se da su nastale tokom 16. veka.

rakovac ikone freske

Prvobitni ikonostas i ikone u njemu, koje je načinio Vasilije Ostojić su nepovratno stradale tokom Drugog svetskog rata, a sačuvano je svega par fotografija, na osnovu kojih se može zaključiti da je pripadao stilu baroka i da je bio vrlo kitnjast. Od svih, sačuvane su samo tri ikone i to ona koja prikazuje proroka Jeremiju, a koja se danas čuva u Muzeju Srema u Sremskoj Mitrovici i fragmenti scena ” Sretenje ” i ” Krštenje Hristovo “, koje se danas čuvaju u novosadskoj Galeriji Matice srpske.

Zanimljivosti

Kada se pomenu zanimljivosti vezane za manastir Rakovac svakako se često pomisli na prvi prepis ” Dušanovog zakonika “. Naime, kako navodi istorija manastira, u drugoj polovini 17. veka je pri manastiru funkcionisala prepisivačka škola, u kojoj su se prepisivale mnoge važne crkvene knjige, kako bi bile otrgnute od zaborava, a među njima i čuveni ” Dušanov zakonik “.

Pored toga, istorija manastira beleži i još jednu od zanimljivosti. Naime, koliko je poznato, 1714. godine je upravo u ovom manastiru dovršen čuveni ” Srbljak “, to jest rakovički rukopisni dokument u kome se na jednom mestu nalaze sve pesme napisane kao pohvale srpskim vladarima, koji su proglašeni Svecima.

Prilikom arheoloških istraživanja koja su sprovedena u periodu između 1986. i 1989. godine se došlo do izuzetno zanimljivog otkrića. Naime, tom prilikom su otkriveni temelji stare građevine, za koju ipak nije utvrđeno kada je tačno načinjena.

Kontakt

Zvanična adresa ove Svetinje glasi : Manastir Rakovac, Rakovac bb, 21 299 Rakovac, Srbija. Ukoliko želite da stupite u kontakt sa sestrinstvom manastira, to možete učini na broj telefona 021 6275 022.

Lokacija i Google mapa

Kada krenete put ove Svetinje, gotovo je sigurno da vam mapa puta neće biti potrebna. Smešten na severnim obroncima Fruške Gore, manastir Rakovac je od Novog Sada udaljen svega oko 10 kilometara.


error: Sadržaj je zaštićen !!