Manastir Tumane

Manastir u blizini Golupca, u Braničevskoj eparhiji i danas pomaže svima onima kojima je pomoć potrebna. U ovoj Svetinji se prepliću legenda i mit, a posebnu draž poseti manastiru Tumane daje živopisni predeo koji je okružuje i isposnica – pećina u kojoj se podvizivao Zosim Sinaijit, a koja se neizostavno mora obići.

Istorija manastira Tumane, kod Golupca

Iako istorija manastira ne poseduje zvanične podatke o tome ko je sagradio manastir Tumane, čini se da narodno predanje igra ključnu ulogu u odgovoru na ovo pitanje.

Naime, prema legendi koja se može čuti od starijih meštana ovog kraja i u današnje vreme, manastir Tumane, kod Golupca je sazidao niko drugi nego Miloš Obilić. O ovoj tvrdnji postoji mnogo zapisa, ali se svi oni oslanjaju na priču koju su čuli od meštana.

Prema toj legendi, Miloš Obilić, čiji dvori su se nalazili u selu nadomak mesta gde se danas nalazi manastir, je jednog dana krenuo u lov. Ugledavši nešto da se miče u gustoj šumi, Miloš je odapeo strelu i pogodio. Kada je prišao da vidi šta je ulovio, ugledao je ranjenog isposnika Zosima Sinajita, koji se podvizivao u svojoj pećini, koja se nalazila u neposrednoj blizini. Želeći da mu pomogne, Miloš je pokušao da ga prenese u svoje dvore, ali starcu nije bilo spasa. Na mestu gde je ovaj plemeniti čovek ispustio svoju dušu, Miloš Obilić je podigao crkvu posvećenu Svetom Arhangelu Gavrilu, želeći da na taj način okaje svoj nenamerno načinjen greh.

Legenda dalje kaže da je Miloš započeo gradnju crkve, neposredno pred početak Kosovske bitke. Kada ga je knez Lazar pozvao u boj, on ostavlja gradnju i odlazi. Iako istorija manastira ne poseduje tačan podatak o vremenu nastanka manastira, pretpostavlja se da je crkva završena pre početka Kosovske bitke. Međutim, postoji narodno predanje prema kome Miloš nije uspeo da završi crkvu pre Kosovske bitke, već ju je kasnije dovršio narod.

Potonja istorija manastira beleži da su turski vojnici tokom Kočine krajine 1788. godine porušili crkvu, a da je na njenim temeljima sazidana nova crkva vrlo brzo.

U doba Prvog i Drugog srpskog ustanka je manastir Tumane, kod Golupca stradao, kao i većina drugih Svetinja. Obnovljen je u doba vladavine kneza Miloša Obrenovića i to najviše zahvaljujući golubačkom oborknezu, Pavlu Bogdanoviću.

Nakon ove obnove, istorija manastira Tumane, kod Golupca beleži i jedan vrlo sramotan događaj, jer je 1910. godine ova Svetinja ni manje ni više nego minirana. Zbilo se to na veliki hrišćanski praznik Cveti, uoči Uskrsa, a koliko je poznato manastir Tumane je miniran po nalogu tadašnjeg predsednika opštine. Nije poznat tačan motiv za ovako sramotan čin tog čoveka, ali su se u narodu mogle čuti glasine o razlogu, koje su najverovatnije i bile istinite. Naime, u okviru manastira je postojala gostoprimnica, a čovek koji je naredio miniranje manastira je držao kafanu. Pa se pretpostavlja da je na taj način odlučio da se izbori protiv konkurencije.

Bilo kako bilo, ovo nije bio kraj stradanja manastira Tumane, kod Golupca. Ubrzo po miniranju, koje je oštetilo manastir, okružne vlasti grada Požarevca su naredile da se Svetinja poruši i ona je do temelja uništena.

Današnja crkva je sazidana 1924. godine, a 1966. godine je pretvorena u ženski manastir. Od kraja 2014. godine manastir Tuman je muški manastir. Manastirski kompleks pored glavne crkve posvećene Arhanđelu Gavrilu čine i konaci, ali i brojne ekonomske zgrade, poput : štale za krave, staje za ovce, te koš za čuvanje kukuruza i prostor za čuvanje hrane za stoku.

Arhitektura manastira Tumane, kod Golupca

Glavna manastirska crkva, koja je od svog postanka posvećena Svetom Arhangelu Gavrilu je sagrađena u prvoj polovini 20. veka. Istorija manastira navodi da je gradnja crkve kakvom je danas vidimo zavrena 1924. godine.

Tako da kada kažemo arhitektura, mislimo samo na arhitekturu ove građevine, uzevši u obzir da ne postoje precizni podaci kakva je bila arhitektura prvobitne manastirske crkve.

Prema karakteristikama gradnje, arhitektura crkve manastira Tumane, kod Golupca pripada Moravskom stilu srpske arhitekture, sa određenim detaljima koji pripadaju srpsko – vitantijskom stilu arhitekture. Osnova građevine je u obliku upisanog krsta, a nad njom se nadvisuje osmostrano kube.

Ikone i freske

Ikonostas i ikone koje se u okviru njega nalaze daju posebnu draž manastiru, uzevši u obzir da je ikonostas izrađen od kamena u isto doba kada je manastir poslednji put freskopisan, 1991. godine.
Freske koje se i danas mogu videtu u manastiru Tumane su urađene početkom 19. veka, 1807. godine. Nažalost, one nisu bile naročito vidljive, jer je veliki deo crkve neposredno pre toga zahvatio požar koji su izazvali turski vojnici.

Ubrzo je manastir pogodio zemljotres, pa su se na zidovima pojavile pukotine, što se odrazilo i na freske.

Crkva je poslednji put freskopisana 1991. godine.

Zanimljivosti

Kada su u pitanju zanimljivosti vezane za manastir Tumane one su najčešće vezane za narodno predanje o nastanku samog manastira, odnosno njegovog naziva, za koji postoje dve legende, koje su se do danas očuvale u narodnom pamćenju. Prema prvoj, za naziv manastira je zaslužan sam knez Lazar Hrebeljanović. Naime, legenda veli da je knez uputio poziv svojim vojvodama, a među njima i Milošu Obiliću, koji je u to doba zidao manastir Tumane, kod Golupca. U tom pozivu je stajalo : Tu mani, nego brže dođi k meni, zašto Turci prekriliše Kosovo Polje, pak hoćedu na nas da udare. “, kako je naveo Joakim Vujić u svom delu ” Putešestvije po Srbiji “.

Druga priča koja se vezuje za nastanak naziva ove Svetinje se odnosi na jednog od desetak najznačajnijih monaha Sinajita, koji su potražili spas od turskih vojnika u Lazarevoj Srbiji po završetku Maričke bitke. Zosim Sinajit je, prema legendi živeo u isposnici – pećini nadomak manastira, a igrom slučaja ga je u lovu usmrtio sam Miloš Obilić. Želevši da mu pomogne, Miloš ga je stavio na ramena da ga prenese u svoje dvore, koji su se nalazili u neposrednoj blizini. Međutim, starac je osetio da mu nema spasa i rekao je : ” Tu mani, da umrem “, odnosno da ga tu spusti da umre.

Uz zanimljivosti koje su vezane za manastir Tumane, kod Golupca se vezuje i otkriće svetih, netruležnih moštiju Svetog Zosima Sinaita, koje su otkrivene 1936. godine. Ove mošti su se u zemlji nalazile više od pet vekova, kako se pretpostavlja i ostale su netaknute. Danas se one nalaze u ćivotu, koji je smešten ispred oltara u glavnoj manastirskoj crkvi. Uz njih se, od nedavno nalaze i Svete mošti jednog od učenika Svetog vladike Nikolaja, Prepodobnog Oca Jakova, koje su obretene upravo u manastiru Tumane, po starom hrišćanskom običaju. Danas su smeštene pored Svetih moštiju Svetog Zosima Tumanskog Sinajita.

Kontakt

Zvanična adresa ove Svetinje glasi : Manastir Tumane, Golubac bb, 12 223 Golubac, Srbija. Ukoliko želite da stupite u kontakt sa sestrinstvom manastira, to možete učiniti na broj telefona 012 675 195.

Lokacija i Google mapa

Iako je lokacija na kojoj se nalazi manastir Tumane pomalo skrivena, vrlo je verovatno da vam mapa puta neće biti potrebna kada krenete put ove Svetinje, jer su putokazi vrlo jasno istaknuti. Sam manastir se nalazi kod Golupca, na nešto više od 10 kilometara udaljenosti. Kada dođete do sela Turija, putem koji od Požarevca vodi prema Kučevu, ugledaćete putokaz za skretanje prema manastiru. Do manastira postoji asfaltiran put.