Istorija manastira Fenek
Istorija manastira Fenek poseduje materijalne dokaze o ktitorima manastira, ali ne i o tačnoj godini njegovog nastanka. Koliko je poznato, manastir Fenek su osnovali brat srpskog vladike Maksima Brankovića, despot Jovan i njihova majka Angelina Branković, a kako se pretpostavlja zbilo se to u drugoj polovini 15. veka.
Glavna manastirska crkva Svete Petke je podignuta u drugoj polovini 15. veka, o čemu postoje sačuvani zapisi koje je načinio jeromonah Zaharije, 1563. godine. Crkva Svete Petke poseduje sve karakteristike arhitekture srednjeg veka u Srbiji.
Posebno je zanimljivo što istorija manastira beleži da je manastir Fenek dugo godina bio pod direktnom turskom vlašću i to, koliko je poznato sve do 1717. godine.
Nakon oslobođenja od turske vlasti glavna manastirska crkva Svete Petke biva porušena, a ubrzo na njenom mestu niče nova crkva, takođe posvećena Svetoj mučenici Paraskevi, Svetoj Petki. Ova crkva je sazidana na samom početku 19. veka, tačnije 1797. godine, kako navodi istorija manastira Fenek.
Mesto na kome je sazidana kapela Svete Petke je jedna od zanimljivosti vezanih za manastir Fenek. Naime, kapela je sazidana iznad bunara, a za koji postoji verovanje da ga je sagradila mati Angelina Branković, te da voda iz ovog bunara ima čudotvornu moć i da je lekovita.
Srpski pravoslavni manastir Fenek je bio vrlo važan za istoriju čitave Srbije, jer tokom 18. i 19. veka su se upravo u ovom manastiru odigrali događaji koji su bili vrlo važni za istoriju čiatve Srbije. Tu su se, recimo susreli srpski knez Aleksa Nenadović i Josif II, tadašnji austrijski car. U manastiru su boravili i vožd Karađorđe i njegov sin, ali i monasi iz manastira Studenica, koji su čuvali mošti Svetog kralja Stefana Prvovenčanog.
Tokom Prvog svetskog rata manastir je stradao, a tokom Drugog je skoro potpuno bio razoren.
Pred kraj 20. veka je započeta obnova manastira Fenek, a danas je ovaj manastir potpuno obnovljen.
Srpski pravoslavni manastir Fenek je danas muški manastir.
Godine 1979. manastir Fenek u Jakovu je proglašen za kulturno dobro od velikog značaja i kao takav se nalazi pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika Beograda.
Arhitektura manastira Fenek
Kompleks manastira Fenek čine : glavna crkva Svete Petke, manastirski konaci i kapela Svete Petke.
Arhitektura prvobitne crkve Svete Petke je, kako pokazuju izvršena istraživanja pripadala Moravskoj školi srpske arhitekture i imala je jednobrodnu osnovu. Koliko je poznato, barokni zvonik je sagrađen naknadno i to, kako se pretpostavlja u periodu između 1735. i 1753. godine.
Možda je najbolje o crkvi rekao tadašnji iguman manastira Fenek, Vikentije Rakić, u svom spisu : ” Istorijat manastira Fenek “. Kada je završena nova crkva Svete Petke, iguman Vikentije je napisao : ” Ista crkva završi se u svemu u leto 1797. sa zvonikom i ukrašenim kubetom. Pokrivena limom crkva svojom lepotom prevazilazi sve sremske i fruškogorske crkve. ”
Današnja crkva Svete Petke ima jednostavnu osnovu, sa izrađenim zvonikom na zapadanoj strani, dok su pevnice blago izbačene. Po osobinama, arhitektira glavne manastirske crkve Svete Petke ima dosta baroknih elemenata. Zidana je od opeke, uz korišćenje drugih vrsta materijala, što je naročito vidljivo kod podne površine, prozora i portala.
Arhitektura kapele Svete Petke, koja se nalazi u neposrednoj blizini glavne crkve manastira Fenek, takođe je načinjena u duhu baroka. Iako je gradnja kapele završena 1800. godine, kako beleži istorija manastira, ona je osvećena tek 1807. godine, 15. dana meseca avgusta. Njena osnova je jednobrodna, a u sredini građevine je naos sa blago isturenim pevnicama. Na zapadnom delu kapele Svete Petke je osmostrana priprata, a ispod krova kapele se nalazi ozidani bunar. Istorija manastira beleži istraživanja koja su vršena na kapeli Svete Petke, pa se iz njih može zaključiti da je ona bila korišćena i kao grobljanska kapela manastira fenek.
Freske i ikone
Ikonostas crkve Svete Petke je izrazito visok i praktično ga čine ikone podeljene u tri reda. Istorija manastira Fenek beleži da je sadašnji ikonostas nastao pred sam kraj 18. veka i da ga je 1798. godine načinio Aksentije Marković, duborezac iz Novog Sada. Po svojim primarnim osobinama ikone ovog ikonostasa se svrstavaju u barokne.
Nažalost, donji deo ikonostasa je uništen 1914. godine od strane austrijske vojske.
U prvoj polovini 19. veka je ikone za ikonostas crkve Svete Petke radio i Petar Radosavljević, slikar rodom iz Pančeva.
Freske u glavnoj crkvi manastira Fenek je 1859. godine oslikao Dimitrije Petrović, slikar rodom iz Zemuna. Nažalost, ove freske do današnjih dana nisu očuvane.
Zanimljivosti o manastiru Fenek
Kada su u pitanju zanimljivosti vezane za manastir Fenek, prosto ne znam odakle početi. Na prvom mestu treba znati da se u manastiru Fenek, čija je glavna crkva, ali i manastirska kapela posvećena Prepodobnoj mati Paraskevi, Svetoj Petki, čuva ruka ove Svetiteljke.
Ikona pokajanja grešnika, na kojoj je prikazan Gospod naš Isus Hristos kako grli pokajnika koji kleči pred njim i koji moli za oproštaj se danas nalazi u velikoj trpezariji manastira Fenek.
Bunar nad kojim je podignuta kapela Svete Petke ima lekovitu moć, što je još jedna od zanimljivosti manastira Fenek.
O boravku vožda Karađorđa i njegovog sina u ovom manastiru, a nakon propasti Ustanka, postoji spomen ploča.
Pored toga što brine o manastiru, bratstvo manastira Fenek se bavi ne samo izradom ikona, već i proizvodnjom domaćeg džema, meda, ali i slatkog, te pečenjem rakije i proizvodnjom vina, kako je navedeno na zvaničnoj internet prezentaciji manastira Fenek.
Posebna zanimljivost jeste i što od nedavno manastir Fenek ima i biljnu apoteku u kojoj je moguće naći sirupe, meleme, te tinkture spravljene na prirodan način, kao i lekovito bilje.
Raspored bogosluženja
Svakog radnog dana u 7 časova se služi Sveta Liturgija. Sveta Liturgija subotom počinje u 8 časova, a nedeljom i praznicima u 9 časova.
Kontakt
Adresa na kojoj se nalazi manastir glasi : Boljevački put, 11 276 Jakovo, Srbija.
Broj telefona za kontakt sa bratstvom manastira, na kome možete dobiti sve neophodne informacije i obaveštenja je 011 84 16 604.
Gde se nalazi manastir Fenek
U beogradskoj opštini Surčin se nalazi i Jakovo, u kome je smešten i manastir Fenek.
Udaljenost od Beograda je svega oko 25 kilometara.
Iako lokacija manastira Fenek geografski ne spada pod teritoriju Fruške Gore, ovaj manastir je sa fruškogorskim manastirima povezan čvrstim istorijskim vezama.
Kako doći do manastira Fenek
Kako je lokacija na kojoj se manastir Fenek relativno blizu Beograda, do njega se vrlo lako stiže i to preko Novog Beograda, prema opštini Surčin, starim putem. Postoji i drugi način kako doći do manastira Fenek, a on podrazumeva prelazak preko Dobanovačke petlje u pravcu opštine Surčin, pa dalje prema Jakovu i manastiru.
Ukoliko dolazite iz pravca Valjeva, idete prema Ostružničkoj petlji, gde se takođe isključujete prema opštini Surčin, pa dalje prema Jakovu i manastiru Fenek.
Lokacija manastira i Google mapa
Ako krećete put manastira Fenek iz pravca Beograda mapa puta vam zaista neće biti potrebna. Dovoljno je samo da pratite putokaze prema opštini Surčin, a iz nje dalje prema Jakovu i manastiru Fenek.
No, ukoliko u manastir Fenek idete iz pravca nekog drugog grada u Srbiji, mapa vam neće škoditi i sigurno će vam olakšati snalaženje. Mada, bilo koga od meštana Surčina da pitate kako stići do Jakova, to jest manastira Fenek, sigurno će vas uputiti na pravi put.
