Istorija manastira Grabovac kod Obrenovca
Istorija manastira Grabovac kod Obrenovca nas vraća u drugu polovinu 13. veka. Koliko je poznato ovaj, danas ženski manastir Grabovac kod Obrenovca je izgradio srpski kralj Dragutin, 1280. godine. Postoji predanje da je srpski kralj Dragutin izgradio manastir Grabovac kod Obrenovca nakon što se izlečio u jednom od 13 izvora lekovite vode, koliko ih je tada bilo nadomak mesta gde se danas nalazi ovaj manastir. Dogodilo se to oko 1280. godine, kada je srpski kralj Dragutin pao sa konja i povredio nogu.
Ovaj bogobojažljivi čovek je pomislio da mu je to opomena od Svevišnjeg, uzevši u obzir da je koju godinu ranije na silu oteo presto od svog oca cara Uroša I. Zato je odlučio da presto prepusti svome bratu, Milutinu. Nekako u isto vreme kralj Dragutin odluči da pregleda sva imanja koja je njegova supruga, bugarska princeza Katalina donela u miraz.
Prolazeći nadomak mesta gde se danas nalazi manastir Grabovac kod Obrenovca srpski kralj Dragutin ugleda izvor vode na kome su se kupale ptice. A u neposrednoj blizini ovoga je bilo još 12 izvora. Pomislivši da je ovo izvor lekovite vode, kralj Dragutin odluči da uđe u njega. Nakon toga, noga kralja Dragutina je bila potpuno isceljena i on odluči da tu podigne crkvu u znak zahvalnosti Svevišnjem. Kako navodi zvanična istorija ovog manastira, prvobitno se manastir zvao Mojsinje, a po želji kralja Dragutina, koji je dao ovaj simboličan naziv kao znak da njegovi sinovi, pa njihovi sinovi, pa njihovi sinovi i tako redom treba da brinu o ovom manastiru.
Istorija manastira beleži reči čuvenog manastirskog duhovnika, Damaskina čiji se grob nalazi u na manastirskom groblju, koji je bio uveren da je amanet kralja Dragutina ispunjen, uzevši u obzir da je on tumačio kraljeve reči time da su njegovi sinovi Srbi i Srpkinje koji brinu o manastiru.
Na samom početku, manastir Grabovac kod Obrenovca je bio muški manastir, a kao i mnogi drugi srpski srednjevekovni manastiri, tako je i manastir Grabovac bio razoren u doba kada su ovim prostorima vladali turski osvajači. Nakon ovog rušenja, zahvaljujući prvenstveno prilozima vernika, manastir Grabovac kod Obrenovca biva obnovljen i to 1626. godine. Zvanična istorija manastira beleži i podatak da su mnogi Srbi koji su krenuli za patrijarhom Arsenijem III Čarnojevićem u Veliku seobu 1690. godine, zastali i u ovom, sada već obnovljenom manastiru, uzevši u obzir da im je to bila poslednja stanica pred prelazak u susednu Ugarsku. U Ugarsku se prelazilo preko reke Save, a ona je od manastira Grabovac udaljena svega 5 do 6 kilometara.
Koliko je poznato, manastir Grabovac kod Obrenovca je rušen još jednom i to opet od strane turskih osvajača. Istorija manastira beleži podatak da je drugi put manastir rušen 1813. godine, te da je obnovljen 1894. godine kada je i podignuta glavna manastirska crkva kakvom je danas vidimo, koja je posvećena Prenosu moštiju Svetog Oca Nikole.
U periodu između 1813. i 1894. godine je na mestu današnje crkve bila podignuta drvena crkva, u kojoj su se okupljali vernici, uzevši u obzir da je od 1865. godine glavna manastirska crkva funkcionisala kao parohijska crkva. A kako istorija manastira Grabovac veli tako je bilo sve do 1928. godine.
Nažalost, manastir Grabovac kod Obrenovca je još jednom surovo stardao u svojoj novijoj istoriji. Zbilo se to u doba kada je ovima prostorima vladao komunistički režim. Poznat je podatak u zvaničnoj istoriji ove svetinje da su neki od meštana, koji su bili ogrezli komunisti, želevši da dokažu da se ne boje ničega i da ne postoji Bog, porušili ni manje ni više nego nadgrobne spomenike na manastirskom groblju. Pa, kao da im nije bilo dovoljno zla koje su tim činom naneli, oni su to kamenje uzeli da bude korišćeno kao temelj za novi Dom kulture. Uz to, opljačkali su i manastirsku biblioteku i riznicu.
Neposredno pre početka Drugog svetskog rata, u manastir Grabovac kod Obrenovca dolazi jeromonah Arsenije Gavranović, a istorija manastira navodi podatak da je ovaj sveti čovek sastavio svojevrstan Letopis, koji se i danas čuva u manastiru. U njemu je jeromonah Arsenije beležio sve one podatke koje je uspeo da sačuva od zaborava, pa je u Letopisu moguće pročitati imena svih meštana sela Grabovac koji su bili streljani tokom Drugog svetskog rata.
Po blagoslovu episkopa Šabačko – valjevskog, Jovana Velimirovića, inače sestrića čuvenog srpskog vladike Nikolaja Velimirovića, 1970. godine manastir Grabovac kod Obrenovca biva pretvoren u ženski manastir, a tom prilikom se u manastir doseljavaju dve monahinje i jedan duhovnik. Do današnjih dana je manastir Grabovac kod Obrenovca ženski.
Igumanija ženskog manastira Grabovac kod Obrenovca je Mati Irina Đorđić. Igumanija Mati Irina je vrlo specifična igumanija, jer se sa pravom smatra najobrazovanijom među monahinjama, uzevši u obzir da je diplomirala, a potom i magistrirala na Teološkom fakultetu u prestonici Grčke, Atini, dok je pre toga studirala na beogradskom Prirodno – matematičkom fakultetu i to matematiku. Igumanija manastira Grabovac kod Obrenovca, Mati Irina Đorđić je postala poznata nakon što se pojavila u emisiji ” Duhovnici “ na beogradskoj televiziji, Studio B.
Sestrinstvo manastira danas čini igumanija Mati Irina i još dve starije monahinje.
Arhitektura manastira Grabovac kod Obrenovca
Na kapitelu koji se nalazi na samom ulasku u manastir Grabovac kod Obrenovca i danas se može pročitati natpis da je arhitekta crkve bio Ilija Makedonac.
Arhitektura je tipična srednjevekovna, pa je osnova glavne manastirske crkve jednobrodna sa osnovom uobliku slobodnog krsta. Polukružna apsida se nalazi na istočnom delu crkve. Trostrana apsida je na spoljašnjem delu, veliko kube nadvisuje centralni deo crkve.
Specifičnost ove crkve je, pored fasade svakako i velika, kamena, dekorativno obrađena rozeta, koja se nalazi iznad ulaza u crkvu, a i sam ulaz u crkvu je neobičan, uzevši u obzir da se tu nalazi trem, koji je oslonjen na dva kapitela, to jest stuba.
Ikone i freske
Freske koje se danas mogu videti u manastiru Grabovac spadaju u mlađe, uzevši u obzir da je manastir Grabovac kod Obrenovca živopisan tek nedavno, u periodu između 1988. i 1990. godine. Za freske su bili zaduženi ikonopisci : Goran Desančić. Saša Savić i Lazar Lečić.
Kako navodi istorija manstira, sama kapela je freskopisana nešto kasnije.
Brojne su ikone u ovom manastiru, a među njima se svakako izdvajaju ikone koje prikazuju Svete Vračeve Kozmu i Damjana, te Svetog Đorđa, a tu je i Čudotvorna ikona Pećke Bogorodice, ali i mnoge druge ikone.
Koliko je poznato, ikone koje se nalaze na ikonostasu su nastale 1893. godine zaslugom Živka Jugovića.
Zanimljivosti o manastiru Grabovac
Za sve one koji vole da prate turske serije, a posebno onu o turskom sultanu Sulejmanu, važno je da znate i zanimljivosti vezane za ovog vladara. Naravno, ako se za to može reći da su zanimljivosti. Reč je o tome da je turski sultan Sulejman i njegova vojska prilikom osvajanja Beograda 1521. godine stao da se odmori baš kod manastira Grabovac. Kako beleži istorija manastira, čini se da je o tom svom ” odmoru ” želeo da ostavi neizbrisiv trag, pa je uspeo da razruši srednjevekovni srpski manastir Grabovac kod Obrenovca.
Nekada je nadomak ovog manastira postojalo čak 13 izvora lekovite vode, a danas je ostao samo jedan. Koliko je poznato, ova voda je lekovita, a naročito ima blagotvoran uticaj na lečenje vida i atrofije mišića. Od nedavno je u blizini ovog izvora lekovite vode podignuta krstionica, gde se obavlja čin krštenja, a sam izvor je simbolično nazvan ” Vidan “.
Među zanimljivosti vezane za manastir Grabovac kod Obrenovca svakako se svrstava biblioteka ovog manastira, u kojoj se nalaze mnoga vredna dela koja su stara i nekoliko vekova. Prvenstveno treba pomenuti čuveno ” Romulovo jevanđelje “, za koje istorija beleži da je nastalo tokom 14. veka, te specifičan zbornik o čuvanju duše ” Dioptra “, koji je nastao tokom 15. veka.
I dan danas se u glavnoj manastirskoj crkvi, koja je posvećena Prenosu Moštiju Svetog Nikole, čuva mermerna ploča koja je posvećena oslobodiocima Beograda iz 1806. godine. Razlog za to je što su se tadašnji branioci Beograda okupili upravo u ovom manastiru, pre nego što su krenuli u odbranu grada.
Kontakt
Zvanična adresa na kojoj je smešten manastir Grabovac kod Obrenovca glasi: Manastir Grabovac, Grabovac bb, 11 508 Obrenovac.
Ukoliko želite stupiti u kontakt sa sestrinstvom ovog manastira, to možete učiniti na broj telefona 011 876 00 59.
Lokacije manastira i Google mapa
Gotovo je sigurno da vam mapa puta neće biti neophodno kada krenete put manastira Grabovac kod Obrenovca, a naročito ukoliko idete iz pravca Beograda.
Kada stignete u Obrenovac, pratite putokaz prema selu Grabovac, koji je od centra gradske opštine Obrenovac udaljen svega oko tri kilometra. Nakon što prođete nadvožnjak koji prolazi preko pruge, ugledaćete skretanje desno prema manastiru, a sam manastir Grabovac kod Obrenovca se može videti i sa glavnog puta.
