Istorija manastira Rakovica
Pisana istorija manastira Rakovica nas vodi na sam početak 16. veka kada se prvi put pominje ovaj manastir kod Beograda. No, trebalo bi da znate da se manastir Rakovica tada nalazio na drugom mestu.
Nedaleko od današnje planine, to jest brda Avala kod Beograda nekada se nalazio stari manastir Rakovica. Za ovaj manastir ne postoje zvanični podaci ko ga je sazidao ali je u narodu postojalo predanje da je nastao u doba srpskog kralja Milutina, te da je sam stari manastir bio zadužbina kralja Milutina i njegovog brata Dragutina. Međutim, ne postoje zvanični dokazi da je to zaista tako.
Manastir se kasnije pominje u popisu koji su načinili Turci daleke 1560. godine, kao manastir kod Beograda.
Iako se ni danas ne zna pouzdano ko je podigao današnji manastir, istorija beleži da je u manastiru Rakovica izdata povelja jednog vlaškog vojvode. U toj povelji vojvoda Konstantin Brankovean – Besaraba veli da je manastir Rakovica ” sazidan i iz temelja podignut od strane dobrog hrišćanina, počivšeg Radula vojvode, koji je proteklih godina bio gospodar ove zemlje “. A kada se uzme u obzir da je povelju sastavio vlaški vojvoda, onda se došlo do zaključka da je i taj vojvoda Radul bio gospodar Vlaške.
No, međutim, zagonetka izgleda nije lako rešiva, jer je postojalo više vojvoda koji su vladali Vlaškom, a da su nosili to ime. Tako se javila pretpostavka da je otkriveno ko je taj Radul, a nakon podrobne analize istorijskih prilika, te odnosa između Vlaške i Srbije. Izbor je pao na zeta kneza Lazara, Radula I koji je nosio nadima Crni, a vladao je Vlaškom u periodu između 1377. i 1385. godine. Nakon ovoga je donet i zaključak o vremenu nastanka manastira, a istorija pretpostavlja da se to zbilo u doba kada je Srbijom vladao car Lazar.
Ono što istorija manastira Rakovica smatra za tačan i siguran istorijski podatak se zbilo u 16. veku. U to doba je zabeleženo da je manastir Rakovica sa prvobitne lokacije, u neposrednoj blizini Avale, premešten na mesto na kome se danas nalazi.
Nakon toga, sve do kraja 16. veka nema pomena manastira u istorijskim spisima. Potom je zabeleženo da je manastir Rakovica bio muški manastir, te da su i monasi manastira krenuli sa svojim sunarodnicima u Veliku seobu krajem 17. veka, noseći sa sobom crkvene relikvije i knjige.
Na samom kraju 17. veka, 1699. godine je sklopljen Karlovački mir, Tom prilikom je značajnu diplomatsku ulogu imao kaluđer manastira Rakovica, po imenu Grigorije. A zauzvrat što je učinio brojne, vrlo važne usluge Rusima, manastir Rakovica i sam kaluđer Grigorije dobijaju značajne poklone i to ne samo novac, već brojne bogoslužbene knjige, pa čak i četiri ikone koje su prvobitno bile namenjene kao poklon svetogorskom manastiru Vatopedu.
U to doba je manastir Rakovica imao zajedničku upravu sa kosmajskim manastirom Tresije, pa kako je manastir Rakovica tada finasnsijski izuzetno dobro stajao, bio je u prilici da finansira obnovu manastira Tresije.
Potom je usledio rat između Austrije i Turske, a monasi manastira Rakovica su u to doba pomagali austrijskoj strani, pa ne čudi podatak koji navodi istorija manastira Rakovica da su i monasi, kao i brojan srpski živalj pobegli zajedno sa vojskom kojoj su pomagali. Tom prilikom su rakovički monasi poneli sa sobom gotovo sve crkvene relikvije i zadržali se u sremskom manastiru Velika Remeta.
A manastir Rakovica ponovo oživljava, jer je turska vlast koja je dobila Beograd na upravu odobrila određenoj grupi kaluđera da se vrati u manastir. Istorija manastira Rakovica navodi da postoji dokument od 14. septembra 1739. godine o spajanju manastira Velike Remete i manastira Rakovica pod jednu upravu. No, kako je Srem tada pripadao drugoj državi, bilo je nemoguće da ovo spajanje funkcioniše, pa se manastir Rakovica kod Beograda osamostaljuje.
Krajem 18. veka se rat završava, a manastir Rakovica se polako obnavlja.
Među najzaslužnijim srpskim vladarima za obnovu ovog manastira kod Beograda svakako je srpski knjaz Miloš Obrenović. Pored toga što je bio nepismen, dobro je poznato koliko je knez Miloš vodio brigu o srpskim crkvama i manastirima. A manastir Rakovica je bio posebno važan za velikog srpskog kneza, uzevši u obzir da je njegov ranopreminuli sin Todor bio sahranjen u manastiru. Istorija manastira Rakovica navodi da je knez Miloš finansirao gradnju manastirskih kelija, a u sklopu kojih se nalazila velika trpezarija, te da je izgradio i knežev konak.
Porodica Obrenović je bila vezana za ovaj manastir, pa su nakon kneza Miloša mnogi njeni članovi pomagali obnovu manastira Rakovica kod Beograda. Na prvom mestu je to činila žena kneza Miloša, kneginja Ljubica, a i danas manastir Rakovica čuva uspomenu na nju, jer u okviru manastirskog kompleksa postoji još uvek ” Ljubičin konak “. Nakon nje, manastir Rakovica su pomagali i knez Mihailo Obrenović, ali i snaja kneza Miloša, žena kneževog brata Jevrema, Tomanija Obrenović.
Pri manastiru Rakovica je kasnije otvorena i monaška škola, a pokrenuto je i izdavanje manastirskog lista. Monaška škola je 1932. godine premeštena u manastir Dečane, ali to nije uticalo na razvoj manastira.
Istorija manastira Rakovica beleži i podatak koji jasno pokazuje koliko je ovaj, sada ženski manastir igrao bitnu ulogu kroz istoriju. Naime u periodu od 1949. do 1958. godine sedište Beogradske bogoslovije se nalazilo upravo u manastiru Rakovica.
Manastir Rakovica je sve do 1959. godine bio muški manastir, a te godine tadašnji patrijar gospodin German donosi odluku da je manastir Rakovica ženski manastir i tako ostaje do današnjih dana.
Preko puta kompleksa manastira Rakovica se nalazi izvor lekovite vode posvećen Svetoj Petki.
Manastir Rakovica je danas ženski manastir, a na njegovom čelu je igumanija Evgenija, a u njemu se nalaze brojne monahinje i iskušenice, koje čine sestrinstvo manastira.
Arhitektura manastira Rakovica
Glavna manastirska crkva koja je posvećena Svetom Arhangelu Mihailu je prvi put obnovljena 1861. godine i tom prilikom je i dozidan gornji deo, a umesto nekadašnjeg crepa koji se nalazio na krovu, stavljen je pleh.
Osnova glavne crkve je jednobrodna, a građena je u srpskom stilu arhitektuire poznatom kao Moravska škola. Crkva danas nema originalan izgled koji je imala kada je bila sazidana, već su spoljni zidovi prekriveni malterom.
Prvobitni ikonostas je zamenjen 1862. godine novim, a istorija beleži da je knez Mihailo Obrenović zaslužan za to, uzevši u obuir da je lično finansirao izradu novog ikonostasa. U iknostasu su prisutni elementi klasicizma i duboreza iz doba baroka.
Ko je sahranjen u manastiru Rakovica
Na prvom mestu treba pomenuti sina kneza Miloša i kneginje Ljubice, Todora koji je sahranjen u ovom manastiru. Potom, cela porodica kneževog brata, Jevrema Obrenovića je sahranjena u manastiru Rakovica. U priprati crkve se nalazi grobnica Jevrema i Tomanije Obrenović i njihove dece. A prekoputa njihove grobnice je sahranjen čuveni Milivoje Blaznavac, koji je bio oženjen Jevremovom ćerkom, Katarinom.
U samom manastiru je sahranjen Vasa Čarapić, čuveni srpski junak Prvog ustanka.
Godine 1930. nekadašnji srpski patrijarh gospodin Dimitrije je, takođe sahranjen u manastiru Rakovica.
A od 19. novembra 2009. godine, prema sopstvenoj želji u manastiru Rakovica je sahranjen i blaženopočivši patrijarh srpski gospodin Pavle.
Ikone
Poznato je da su stare ikone zamenjene početkom 20. veka, te da je nove ikone radio Rafailo Momčilović.
Stare ikone, koje je manastir Rakovica dobio na dar od Rusa, odnosno cara Petra Velikog su bile u manastiru do 1737. godine, koliko je poznato. Nakon toga su prenete prvo u manastir Veliku Remetu, a ostalo je zabeleženo da su ih tokom rata ustaše odnele u Zagreb, uz mnoge druge pokardene dragocenosti i relikvije iz Srbije. Koliko je poznato ove ikone se danas nalaze u Galeriji Matice Srpske.
Zanimljivosti
Godine 1909. na praznik Svetog Nikole se zbio vrlo važan događaj za istoriju manastira Rakovica. Vladika Nikolaj, potonji Sveti Nikolaj Žički i Ostriški se tom prilikom zamonašio.
Čuveni srpski duhovnik, blaženopočivši Otac Tadej je u čin jeromonaha rukoložen 1938. godine upravo u ovom manastiru.
Sve do početka 20. veka u prostoru iznad manastira je postojala isposnica, omanja kapelica koju su nazivali isposnicom Svetog Save.
Kontakt
Adresa na kojoj se nalazi manastir Rakovica je ulica patrijarha Dimitrija broj 34, 11 060 Beograd.
Broj telefona na kome možete dobiti sva obaveštenja i informacije je 011 35 64 497.
Na navedeni broj telefona ili lično, posetom manastiru ćete dobiti sve potrebne informacije vezane za venčanje ili krštenje na ovom Svetom mestu, te podatke kada je radno vreme manastira i kakav je raspored liturgije, to jest kada se obavlja služba u manastiru Rakovica. Nedeljna liturgija u manastiru obično počinje u 8:30 časova ujutru, ali svakako treba proveriti na navedeni broj telefona.
Danas je sve više ljudi koji se odlučuju da krštenje ili venčanje obave upravo ovde, a naročito od trenutka kada je u ovom manastiru sahranjen blaženopičivši patrijarh srpski gospodin Pavle.
Kako doći do manastira Rakovica
Danas se manastir Rakovica nalazi na teritoriji istoimene beogradske opštine i to u neposrednoj blizini zgrade Opštine Rakovica. Međutim, nemojte da vas čudi što se za manastir Rakovica često kaže da je kod Beograda. Iako je opština Rakovica jedna od beogradskih opština danas, nekada se nalazila zaista kod Beograda.
Ženski manastir Rakovica je od centra grada udaljen nešto više od deset kilometara, ali se do njega vrlo jednostavno stiže sa obližnje Ibarske magistrale ili, pak iz centra grada. Od beogradskog trga Slavija postoje redovne linije gradskog prevoza, čije je stajalište u neposrednoj blizini manastira, čime se lokacija ovog manastira smatra idealnom za sve one koji žele da ga posete, jer ne iziskuje dolazak automobilom, uzevši u obzir da se manastir Rakovica nalazi nedaleko od centra Beograda.
Lokacija manastira i Google mapa
Mapa puta do manastir Rakovica će vam sigurno biti od pomoći, a naročito ukoliko u ovaj manastir koji se nalazi u jednoj od gradskih opština dolazite iz nekog drugog grada u Srbiji.
Svakako će vas mapa puta usmeriti na jedan od tri moguća pravca da biste stigli do manastira Rakovica kod Beograda i to : preko Ibareske magistrale, preko Avalskog puta ili, pak iz pravca centra grada. Pa, čak i ako vam mapa ne bude pri ruci, gotovo da ne postoji osoba u Beogradu i njegovoj okolini koja ne zna gde se nalazi ženski manastir Rakovica i koja će vas uputiti kako da dođete do ove Svetinje.