Istorija manastira Lešje, kod Paraćina
Zvanična istorija navodi podatak da se manastir Lešje, kod Paraćina pominje u popisu koji su turski osvajači načinili 1536. godine. Međutim, već u sledećem popisu koji je načinjen oko 1570. godine ovaj manastir se ne pominje, pa se pretpostavlja da je tada već opusteo.
Pa, ipak ne postoji zvaničan podatak kada je tačno podignut prvobitni manastir Lešje, kod Paraćina, kao ni ko ga je podigao. Postoje samo naznake da je srpski knez Lazar, možda podigao neveliku crkvu na tom mestu tokom 14. veka. takođe se smatra da je pre njega veliki župan Stefan Nemanja, u drugoj polovini 12. veka na tom mestu podigao manju crkvu i to na temeljima crkve koja je tu postojala ranije. Pa, ipak, sve su to nedokazane tvrdnje za sada.
Ono što navodi zvanična istorija kao podatak, uzevši u obzir da o tome postoji pisani trag, jeste da je vlastelin na dvoru Nemanjića, po imenu Vukoslav zajedno sa sinovima, Držmanom i Crepom podigao kompleks manastira Lešje, kod Paraćina i to na temeljima nekadašnje bogomolje, koja je izvesno ovde postojala. Ovaj manastir je potom župan Vukoslav poklonio srpskom manastiru Hilandar, koji se nalazi na Svetoj Gori, sa namenom da bude njegov metoh, to jest posed na teritoriji Srbije. Kasnija istorija beleži podatak da su njegovi sinovi, nezadovoljni održavanjem manastirskog kompleksa tražili da se manastir Lešje, kod Paraćina vrati ponovo njima. Koliko je poznato, spor je ubrzo rešen i manastir Lešje prelazi ponovo u ruke sinova župana Vukoslava, a sva papirologija je okončana mnogo godina kasnije, 1411. godine.
Takođe, istorija beleži i podatak da je manastir Lešje, kod Paraćina bio vrlo važan duhovni centar u drugoj polovini 14. i prvoj polovini 15. veka, bez obzira što su ovim prostorima u to doba vladali turski osvajači.
Potonja istorija ove svetinje nije naročito poznata, sve do 1923. godine kada se zbio jedan zanimljiv događaj. Meštanin Živan Marković i njegovi pomoćnici su te godine otkopali temelje prvobitne Bogorodičine crkve. Dogodilo se da se Živanu u snu ukazala Presveta Bogorodica i rekla mu gde se nalaze temelji crkve koja je odavno u ruševinama.K ako beleži dalja istorija, ovaj čovek je na otkrivenim temeljima nekadašnje bogomolje, tačnije na njenom oltarskom delu podigao malu crkvu od kamena, koju je pokrio limom.
Od trenutka kada je Otac Jovan postavljen za nastojatelja ovog manastira počinje njegov pravi preporod. Te 2004. godine je mala crkva koju je podigao Živan Marković, iz Lešja potpuno uklonjena, da bi na njenim, odnosno temeljima prvobitnog hrama bila izgrađena današnja crkva Pokrova Presvete Bogorodice. Potom sledi obnova celokupnog manastirskog kompleksa. Pa se obnavlja i kula koja se nalazi južno od crkve Pokrova Presvete Bogorodice. Ovu kulu inače meštani nazivaju Kulom Orlovića Pavla, koji je bio barjaktar srpskog kneza Lazara. U prizemlju kule je prostor za paljenje sveća, a u okviru nje se nalaze manastirska zvona i to njih devet ukupno, a sva su doneta iz Rusije.
Iako riznica manastira Lešje, kod Paraćina nije naročito velika po obimu, zanimljivosti koje se u njoj mogu videti su brojne : čestica sa Časnog Krsta Gospodnjeg, deo moštiju jednog od 40 Svetih sevastijskih mučenika i mnoge druge relikvije. A kao posebno važan podatak se navodi da su mošti velikomučenika Svetog kneza Lazara prilikom osvećenja crkve Pokrova Presvete Bogorodice ugrađene u Časnu trpezu.
Uz crkvu Pokrova Presvete Bogorodice, pomenuti zvonik i spomen kosturnicu, u okviru manastirskog kompleksa se nalazi i konak i gostoprijemnica, a u njegovoj neposrednoj blizini su i dva izvora lekovite vode u okviru kojih se nalazi česma izrađena od kamena i kaskadni bazeni. Veruje se da je voda sa ovih izvora lekovita.
Arhitektura manastira Lešje, kod Paraćina
Arhitektura manastira Lešje, kod Paraćina je vrlo specifična, jer predstavlja spoj nekoliko različitih stilova : od moravskog, preko vizantijskog, do grčkog stila arhitekture.
Osnova glavne manastirske crkve Pokrova Presvete Bogorodice je trikonhosna, odnosno trolisna. U toku poslednje obnove dodata je priprata, za koju se pouzdano zna da je prvobitna crkva nije imala.
Crkva na čijim je temeljima sazidana današnja crkva Pokrova Presvete Bogorodice je građena od posebnog materijala, takozvane sige ili bigara, a poznato je i da su zidovi prvobitne građevine bili debeli 80 centimetara, uzevši u obzir da je otkriveno oko pola metra visine ovih zidova, prilikom nedavne obnove manastira Lešje.
Freske i ikone
Uzevši u obzir da se manastir Lešje, kod Paraćina još uvek gradi, u njemu još uvek nije urađen živopis.
Trenutno se u unutrašnjosti glavne manastirske crkve Pokrova Presvete Bogorodice nalazi celivajuća ikona Pokrova Presvete Bogorodice.
Zanimljivosti o manastiru Lešje
Kada je u pitanju manastir Lešje, kod Paraćina puno je zanimljivosti vezano za njega. Zato je najbolje početi od novijih vremena. Od trenutka kada je Otac Jovan došao na čelo ovog manastira, mnogo šta se promenilo na bolje. Na prvom mestu je uveo vrlo stroga pravila ponašanja u manastiru i to prema najstarijem, takozvanom Jerusalimskom tipiku koji je načinio Sveti Sava Osvećeni. Na prvom mestu to znači da se službe u manastiru obavljaju bez skraćivanja, a postoji i strogi kodeks oblačenja i ponašanja u manastiru.
Uz to, arhitektura novog manastirskog kompleksa je puna zanimljivosti. Poznato je da je Otac Jovan, u mnogome zaslužan za obnovu manastira, a uz to se zna i da je Otac Jovan opčinjen Rusijom, pa ne čudi podatak da lokacija na kojoj se nalazi manastir Lešje, kao i sam manastir podsećaju na predeo iz ruskih bajki.
Često se može čuti i pročitati da je Otac Jovan uradio ovo ili ono loše. Ali, razlog za to je, kako se pretpostavlja prvobitna ogorčenost nekih meštana sela Lešje. Reč je, zapravo o tome da je u ovom kraju dugo bila živa legenda da je u blizini mesta na kome se nalazi manastir Lešje, kod Paraćina zakopano skriveno blago. Zato su mnogi meštani prekopavali teren i prilično oštetili materijalne ostatke. Kada je Otac Jovan postavljen na čelo ove svetinje zabranio je i meštanima i svima ostalima da kopaju lokaciju na kojoj je danas smešten manastir Lešje, kod Paraćina što je izazvalo ogorčenje kod naroda, pa su počeli da šire razne ne tako lepe priče o ovom čoveku. Ipak, činjenica je da njegova dela govore mnogo o njemu samom, pa je dovoljan samo jedan pogled na ovu Svetinju kako bi se shvatilo šta je sve Otac Jovan učinio u poslednjih desetak godina, koliko se nalazi na čelu manastira Lešje.
Iznad manastira Lešje, na steni koju nazivaju Hajdučka se nalazi posebno osvetljen krst, koji se vidi iz daleka.
U zanimljivosti vezane za manastir Lešje, kod Paraćina se ubraja svakako i takozvano pogruživanje dece prilikom krštenja i to u izvorskoj vodi, čija je temperatura 12 stepeni Celzijusovih. A kako je sam Otac Jovan naveo u jednom intervjuu koji je dao novinama : ” Ja jako volim decu i volim da odrastaju pod plaštom svoje hrišćanske pravoslavne vere. Nema ništa lepše od pogružavanja. Hiljade dece sam tako krstio i nikada nijednom ništa nije zafalilo. ”
U okviru manastirskog kompleksa se nalazi i svojevrsno spomen obeležje , a za nastanak ovog obeležja su vezane zanimljivosti koje se odnose na otkriće moštiju i nekropole, za koju arheolozi smatraju da potiče iz 12. veka. U narodu ovog kraja postoji predanje da su turski osvajači jednom prilikom baš na tom mestu ubili sve sveštenike i vernike koji su se sakupili ovde za neki crkveni praznik, a kako se veruje to se zbilo tokom 16. veka. Dajući intervju za jedan časopis, sestra Inokinja Serafima iz manastira Lešje, kod Paraćina je rekla : ” Verujemo da su to prepodobni i da su svi ti ljudi mučenički stradali. Pri otkopavanju i sahranjivanju kosti su im bile miomirisne. Sahranili smo ih u zajedničku grobnicu. To je Krst koji zovemo Golgota. “
Kontakt
Zvanična adresa na kojoj se nalazi manastir Lešje glasi : Manastir Lešje, Lešje bb, 35 255 Donja Mutnica, Srbija.
Ukoliko želite da stupite u kontakt sa sestrinstvom manastira, to možete učiniti na broj telefona 035 540 363.
Lokacija manastira Lešje i Google mapa
Kada krenete iz Paraćina prema jugoistoku, na svega oko 2 kilometara udaljenosti od regionalnog puta koji vodi od Paraćina prema obližnjem Zaječaru nailazite na selo Lešje. Gotovo je sigurno da vam mapa puta neće biti potrebna, uzevši u obzir da bilo koga koga budete pitali gde se nalazi manastir Lešje sigurno će vas uputiti na pravi put, a uz to postoje vrlo jasni putokazi u ovom području.
Manastir Lešje se nalazi neposredno iznad istoimenog sela, u takozvanoj Petruškoj oblasti, koja predstavlja jedinstvenu celinu u okviru koje se nalaze brojni srednjevekovni spomenici, a uz manastir Lešje tu su i : ostaci srednjevekovne tvrđave Petrus, obnovljena crkva Sisojevaci, manastir Sveta Petka, u obližnjem selu Izvor kao i crkva u Davidovcu, ali i Namasija, Sveti Jovan Glavosek i Blaga Marija Petruška, koje su nažalost još uvek u ruševinama.
Manastir Lešje, kod Paraćina – video
Ukoliko vas zanima kako izgleda manastir Lešje, kod Paraćina, možete pogledati video:
Ovako izgleda dvorište i bašta manastira Lešje, koju često nazivaju i Bogorodičina bašta :
A evo i izvora lekovite vode u manastiru Lešje :
